การพัฒนาคน
สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีทรงเชื่อว่า "ไม่มีใครอยากเกิดมาเป็นคนไม่ดี" และทรงเล็งเห็นว่าการปลูกฝิ่นและตัดไม้ทำลายป่าของชาวบ้านบนดอยตุงเป็นเพียงปลายเหตุของปัญหา ความยากจนและหมดหนทางต่างหากที่เป็นต้นเหตุให้คนต้องทำผิดกฏหมาย การแก้ไขควรเริ่มจากการเหยียวยาร่างกายคนให้แข็งแรง ปลอดโรคก่อน แล้วช่วยให้เขามีงานที่ดีทำ เพื่อช่วยเขาให้ช่วยตัวเอง สุดท้ายจึงส่งเสริมเรื่องการศึกษาให้คนมีปัญญา ซึ่งจะนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนอย่างแท้จริง
ปัญหาการมีผู้ติดยาเสพติดในพื้นที่โครงการนั้น เมื่อสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีทรงทราบ ก็มีพระเสาวนีย์ให้ตั้งศูนย์บำบัดและฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติดในเขตโครงการพัฒนาดอยตุงฯ และมีรับสั่งว่า "คนติดยาเขาเป็นคนหรือเปล่า ในเมื่อเขาเป็นคน เรามีการช่วยเหลือเขาได้ไหม ถ้าช่วยเหลือเขาได้ เท่ากับชุบชีวิตใหม่ให้เขา เราก็ควรทำ"
ในการจัดตั้งศูนย์ผลิตและจำหน่ายงานมือ ปี 2533 หลังจากเริ่มโครงการปลูกป่าถาวรและป่าเศรษฐกิจ เพื่อสร้างทางเลือก ในการประกอบอาชีพที่สุจริตให้กับคนในพื้นที่ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีได้พระราชทานแนวทางในการดำเนินงานไว้ตอนหนึ่งว่า"ถ้าจะช่วยคน เรื่องฝึกอาชีพต้องทำให้ได้มาตรฐาน และไม่ให้ขาดทุน" "และอย่าให้คนซื้อของเรา เพราะสงสาร" ดังนั้น โครงการพัฒนาดอยตุงฯ จึงพัฒนางานด้านต่างๆ เพื่อสร้างงานให้กลุ่มคนที่หลากหลาย และมีความถนัดแตกต่างกัน เช่น งานฝึกอาชีพการทอผ้าเย็บผ้า สำหรับผู้หญิงไทใหญ่และชาวไทยภูเขาที่มีทักษะการทอผ้าอยู่เดิม งานยิงพรมที่ต้องถือเครื่องมือที่มีนำหนักมาก เหมาะสำหรับคนรุ่นหนุ่มสาวที่แข็งแรง มีกำลังดี งานเพาะเนื้อเยื่อพันธุ์พืช ช่วยสร้างงานให้กับเด็กสาวเป็นจำนวนมาก ในขณะที่ป่าเศรษฐกิจ นอกจากจะสร้างรายได้และพัฒนาทักษะให้กับเกษตรกร ซึ่งส่วนมากเป็นผู้ชาย ยังทำให้ชุมชนของพวกเขาสามารถอยู่ร่วมกับป่าได้อย่างดี และที่สำคัญ การพัฒนาดอยตุงจนกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญของประเทศ นอกจากจะนำรายได้ที่ยังยืนให้คนทุกเพศทุกวัยแล้ว ยังช่วยส่งเสริมให้พวกเขามีความรักและความภูมิใจในถิ่นฐานบ้านเกิดและวัฒนธรรมของตนด้วย
มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงฯ ไม่เห็นด้วยกับการช่วยเหลือแบบให้เปล่า แต่เชื่อว่าวิธีที่ดีที่สุดในการช่วยคน คือ ช่วยเขาให้ยืนหยัดได้ด้วยตนเอง สามารถพัฒนาตนเองและรับผิดชอบในการสร้างอนาคตที่ดีให้ตนเองและลูกหลาน แม้เมื่อความช่วยเหลือหมดไป เขาก็อยู่ต่อไปได้อย่างดี
วันนี้ คนบนดอยตุงอยู่อย่างมีศักดิ์ศรี มีความสุข ท่ามกลางธรรมชาติที่สมบูรณ์