member Doi Tung Development Project Sustainable Development doi tung coffee Chiang Rai Thailand Macadamia

กาแฟ

ทั้งกาแฟพันธุ์อาราบิก้าและแมคคาเดเมียต่างไม่ใช่พืชในท้องถิ่นของดอยตุง ดังนั้น เพื่อลดความเสี่ยงในการริเริ่มปลูกพืชเศรษฐกิจจากต่างถิ่น ที่ชาวบ้านไม่มีความรู้ความชำนาญในการดูแลนี้ มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงฯ จึงชักชวนบริษัทรายใหญ่ในประเทศไทยที่ต้องการจะช่วยเหลือสังคม ได้แก่ สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ บริษัท มิตซุย (ประเทศไทย) ธนาคารไทยพาณิชย์ ธนาคารเอเชีย บริษัท เอื้อชูเกียรติ และธนาคารซากุระ หรือ ธนาคารซูมิโตโม มิตซุย แบงค์กิ้ง คอร์ปอเรชั่น ในปัจจุบัน ให้ช่วยหาแหล่งเงินกู้ระยะยาวและร่วมกันลงทุนในโครงการป่าเศรษฐกิจโดยไม่หวังผลกำไรกลับคืน คือรายได้และกำไรที่เกิดขึ้นจะต้องกลับสู่สังคมทางใดทางหนึ่ง จึงได้จัดตั้งบริษัท นวุติ จำกัด ที่มีความหมายว่า 'เก้าสิบ'และเป็นชื่อที่สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีพระราชทานขึ้นใน 2532

ทั้งกาแฟพันธุ์อาราบิก้าและแมคคาเดเมียต่างเป็นพืชเศรษฐกิจที่ต้องการแรงงานสูง ทั้งในการปลูกดูแลและในการผลิตและแปรรูป อย่างไรก็ดี ในช่วงแรกที่มีการจ้างงานเป็นรายวัน ปรากฏว่าผลผลิตของกาแฟต่อต้นต่ำกว่ามาตรฐาน จากการศึกษาปัญหาพบว่าชาวบ้านคัดคุณภาพเก็บเมล็ดกาแฟไม่ดีเท่าที่ควร คือ เก็บเมล็ดทั้งที่สุกและไม่สุกปนกัน ทางโครงการพัฒนาดอยตุงฯ จึงปรับการบริหารจัดการ โดยให้ชาวบ้านเช่าต้นกาแฟจากโครงการที่อัตรา 1 บาท ต่อต้นต่อปี และโครงการสนับสนุนอีกต้นละ 50 สตางค์ ผลปรากฎว่าเมื่อชาวบ้านมีความรู้สึกเป็นเจ้าของต้น ทั้งผลผลิตต่อต้นและคุณภาพของเมล็ดกาแฟสูงขึ้นมาก เจ้าของแปลงขยันขันแข็งและถ่ายทอดทักษะความรู้ในการบำรุงต้นให้กับคนในครอบครัวเพื่อช่วยกันดูแล

โครงการพัฒนาดอยตุงฯ เล็งเห็นศักยภาพในการสร้างมูลค่าอย่างต่อเนื่องให้กับกาแฟพันธุ์อาราบิก้าที่ปลูกบนดอยตุง เพื่อให้ชาวบ้านบนดอยมีคุณภาพชีวิตที่ดีจากรายได้ที่มั่นคง โครงการพัฒนาดอยตุงฯ จึงมิได้ขายเมล็ดกาแฟดิบ แต่ตั้งโรงคั่วกาแฟขนาดย่อมและพัฒนาอย่างต่อเนื่องจนได้ผลิตภัณฑ์กาแฟคุณภาพดีมาตรฐานสากล มีจำหน่ายตามซุปเปอร์มาร์เกตชั้นนำทั่วไป ร้านดอยตุง ไลฟว์ สไตล์ ร้านคาเฟ่ ดอยตุงทุกสาขา และในประเทศญี่ปุ่น ภายใต้ชื่อทางการค้าว่า "ดอยตุง"

ในปี 2549 โครงการพัฒนาดอยตุงฯ ได้ทำการขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์กาแฟดอยตุง ให้เป็นไปตามพระราชบัญญัติคุ้มครองสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ พุทธศักราช 2546 ตามประกาศกรมทรัพย์สินทางปัญญา ทะเบียนเลขที่ สช 49100005 สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (Geographical Indication หรือ GI) เพื่อรักษาสิทธิและป้องกันการใช้ชื่อ "กาแฟดอยตุง" ไว้สำหรับกาแฟที่ปลูกจากแหล่งเดียว คือ ที่ดอยตุง ณ ความสูง 800 เมตรจากระดับน้ำทะเลขึ้นไปเท่านั้น ดังนั้น ใครจะมาเอาชื่อเสียงกาแฟดอยตุงที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ที่ชาวบ้านบนดอยตุงใช้เวลาสร้างมากับมือไปไม่ได้ นอกจากพวกเขาเอง